KİRMEN (Yün Eğirme Aleti)    

Kirmen, ağaçtan yapılan ve elde yün eğirmeye yarayan ağaçtan yapılmış basit ve ilkel bir alettir.  Kirmen, tarih öncesi çağlardan beri şekli pek değişmeyen aletlerimizden bir tanesidir. Keçi kılı ve koyun yünü gibi materyalleri ip haline getirmek için kullanılır.

Kirmen, 1 cm kalınlığında, 3-4 cm genişliğinde ve 15 cm kadar uzunluğunda iki yassı ve 20 cm kadar uzunlukta, 1 cm çapında silindirik bir çubuk olmak üzere iki bölümden oluşur. Yurdumuzun bazı yörelerinde kirman, eğirtmeç, iğ, teşi ve kirmen adı ile anılmaktadır. Yassı parçaların ortası çubuğun serbestçe dönebileceği genişlikte deliktir. Çubuğun altta kalacak 5-6 cm. kadar uzunluktaki kısmı biraz geniş ve çıkıntılı olur. Üst ucu da ip bağlamak için çentiklidir. Yassı parçaların birinin orta kısmında diğeri geçecek genişlik ve derinlikte yarık vardır. Çubuğun kalın kısmı altta kalmak üzere, artı işareti şekline getirilmiş yassı parçaların ortasından geçirilir. Çubuk eksen görevi yapar. Döndürülerek bükülen yün ya da kıllar ip haline gelir ve çapraz şekilde sarılarak yumak oluşması sağlanır ve eğirme işlemi tamamlanır.

Yünleri koluna dolayan eğirici yünü kirmen çubuğu üzerindeki tırnağa (çentik) yerleştirir ve kolay sökülen bir düğüm atar. Ayakta dururken veya bir yerde otururken bir eliyle ipi havaya kaldırır, diğer eliyle kirmeni sağdan sola doğru çevirir. Kirmen havada dönerken eğiren kişi yünü incelterek bırakır. Havada kıvrılan ip kirmenin kanatları üzerine çapraz bir şekilde sarılır. Kirmenin kolları üzerinde yumak haline gelen ip, kanatlar, kirmenin eksenini meydana getiren çubuk üzerinden aşağıya indirilir. Kanatlar birbirinden ayrıldığında ip, yumak halinde alınır.

Çocukluğumda yaşlıların elinde sıkça rastladığım kirmenleri şimdilerde hiç görmüyorum. Sokak aralarında, köşe başlarında oturan her kadın topluluğunda kesinlikle bir kişinin elinde kirmeni vardı. Bir yandan kirmeni çevirir bir yandan da mahalle dedikodularına kulak misafiri olurlardı. Ninelerimiz henüz teknolojinin gelişmediği eski dönemlerde ip elde edip, kumaş dokumak için kirmende ipi eğirirlerdi. Elde edilen iplerle kıl ve yün çorap ve patik örerlerdi. Teknolojiye yenik düşen aletlerimizden biri olan kirmenler, günümüzde bazı evlerde aksesuar olarak vitrinlerimizi süslemekteler.