CEBRAİL KÖYÜ

                Gediz’in 34 Km. kuzeydoğusunda yer alan 334 haneli köyün adıdır.

                Tarım ve hayvancılıkla geçinen köy halkının, önemli gelir kaynaklarından biri de, maden işçiliğidir. Köy, yakın bir geçmişe kadar kağnı ve öküz arabası yapımı gibi geleneksel el sanatları ile ünlüydü.

Cebrail’in Sivriyayla ve Gökçeyüz tepelerinin eteklerinden çıkarılan antimuan cevheri, köydeki METSAN’ a ait izobe tesislerinde işlenmektedir.

Köyün geçmişi hakkında kesin bir bilgi olmasa da, çevrede dağınık halde bulunan Antik Çağ’a ait kimi buluntular, buranın eski yüzyıllarda bir yerleşim alanı olduğunu düşündürmektedir. Nitekim köyün yakın çevresinde bulunan Roma dönemine ait bir stel parçası, köydeki bir çeşmede süsleme amaçlı kullanılmıştır. Hele 1990’larda yaşanan bir olay, bu savın doğruluğunu açıkça ortaya koymuştur. Olayın içinde yer alan bir tanığın anlatımına göre, köyün girişindeki tarlasını süren bir köylü, pulluk demirinin sert bir sime takıldığını fark edince toprağı kazmaya başlar. Bir süre sonra tuğla ile örülmüş bir kemer ile karşılaşan köylü, yapının bir fırın olduğunu fark eder. Ağzına kadar pişmiş ekmekle dolu olduğnu görünce komşularına koşup, yaşadıklarını anlatır. Olay köyde heyecanla karşılansa da, fırında taşlaşmış ekmeklerden başka bir şeyin bulunmaması üzerine, tarlada toplanan kalabalık dağılmaya başlar. Hangi yüzyıldan kaldığı bilinmeyen ekmekler, fırının çevresinde toplanan çocuklar tarafından kapışılır. Ekmekleri taşla kırmaya çalışan çocuklar başarılı olamayınca, hepsini suda bekletip parçalar ve hayvanların önüne atarlar. Hayvanların yemediğini görünce de ekmeklerle oynamaktan vazgeçerler. Böylece sağa sola dağılıp, toprağa karışan ekmekler, sırlarıyla kaybolup gider.

Fırında pişirdiği ekmekleri bile almaya fırsat bulamayan bu insanları dehşete düşüren, acaba bir doğal felaket miydi yoksa ani bir düşman saldırısı mı? Bu sorunun cevabı yaşanan bu akıl almaz olayla birlikte toprağa gömülmüş ve yöre tarihine ışık tutabilecek büyük bir fırsat da böylece kaçırılmıştır.

Cebrail’de Osmanlı döneminden kalma bir türbe de dikkat çeker. Köy halkına göre türbede Evliya Sarı Kız yatmaktadır. Sarı Kız bilindiği gibi, Türk mitolojisinin ortak kahramanıdır ve Anadolu’dan başlayıp Kafkaslara, Türkistan’a ve Altaylar’a değin uzanan bir coğrafyada binlerce mezarı yada makamı vardır. Evliya Sarı Kız Türbesi, yüzyıllardır önemli bir ziyaretgâh olmuş ve köyün manevi bekçisi olarak bilinmiştir.

  1530’larda köyde Şuayb ve Turasa adlarıyla iki çiftlik vardı.

1. Dünya Savaş’ına katılan Cebraillilerden İsmail oğlu Mustafa ve Süleyman oğlu Şerif’in Çanakkale de şehit düştükleri bilinmektedir.

Murat Dağı’nın kuzeybatı yamaçlarını Gediz’e bağlayan yollar üzerinde yer alan Cebrail’in stratejik bir önemi vardır. Köyün Kurtuluş Savaşı’nda, harekat planlamasında yer alması da bunu gösterir.

Başkomutanlık Meydan Savaşı’nı kaybeden Yunan birliklerinin önünü keserek imha etmek ya da esir almakla görevlendirilen 5. Süvari Kolordusu’nun komutanı Fahrettin Altay, hatıralarında, “14. Tümen’le Cebrail Köyü’ne gelerek 2. Tümen’le irtibatta bulunacak ve Gediz Vadisi’ni kapatacaktır” biçiminde verdiği emirlerin yerine getirilerek 1 Eylül’de tüm tümenlerin emredilen yerlere vardığını ve oralara gizlenmiş bazı düşman birliklerini yakaladıklarını anlatır.

Cebrail’in nüfusu 1950 Genel Nüfus Sayımı’ na göre 741 iken yarım yüzyıl sonunda 3 katına ulaşarak 2.000’in üzerine çıkmış ve Belde Belediyesi olmuştur.  Ancak son yıllarda arazi darlığı ve işsizlik gibi nedenlerin yol açtığı göç dalgası sonunda köy nüfusunda büyük bir düşüş yaşanmıştır. 2007 de 925 olan nüfus 2016 yılında 464 e düşmüştür. Gediz, Kütahya, Manisa ve İzmir’e göç eden Cebraillilerin sayısı son verilere göre 2270 i bulmuştur ki, bu sayı bu günkü Cebrail nüfusundan kat kat fazladır.

Nüfus kaybının bir sonucu olarak, 6360 sayılı On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile nüfusu 2 binin altında bulunan  belediyeler kapsamına giren Cebrail belde belediyesi iken 2014 yılı Mart ayında yapılan seçimler ile tekrar  köye dönüşmüştür.