PINARBAŞI KÖYÜ (Tekke)

                   Şaphane Dağı’nın doğu yamaçlarında yer alan, ilçeye 6 kilometre uzaklıkta, eski adı Tekke, olan Gediz’e bağlı 80 haneli köydür.

               Köyün geçim kaynağını tarım ve hayvancılık oluşturur. Çevreye hakim bir sırtta kurulan köyün hemen yanı başından kaynayan ve oldukça yüksek bir debiye sahip olan pınar, yörede sebze üreticiliğinin gelişip yaygınlaşmasına neden olmuştur. İyi içimli olmasıyla tanınan suyun küçük bir bölümü, ilçe halkının içme suyu ihtiyacını karşılamak üzere Gediz’e getirilmiştir.

                Köyün tarihi geçmişine dair bilinenler, yörede anlatıla gelen bir halk öyküsü ile sınırlıdır. Ancak XVI. Yüzyıla ait Osmanlı Kayıtlarında yer almayan köyün, bu yüzyıldan sonra kurulmuş olabileceğini söylemek mümkündür.

                Köy, anlatılanlara göre Dervişler, İmamlar ve Durmuşlar diye anılan üç ayrı topluluğun bir araya gelip bu bölgeye yerleşmesi sonunda kurulmuştur. Bunlardan İmamlar’ın burada kurulan tekke şeylerini, Dervişler ise tekkede yatıp kalkan ve zamanlarının çoğunu ibadetle geçiren tarikat müritlerini, Durmuşlar ise, Tekke şeyhine bağlanan topluluğu ifade ettiği açıktır. Zaten köyü de, Akçaalan yakınlarındaki Deresevindik’ten buraya gelip yerleşen ve kendilerine Durmuşlardan denen bu küçük topluluk kurmuştur. Küçük bir mescit ve bir tekkenin çevresinde oluşturulan köy Tekke adıyla anılmaya başlanmış ve kısa bir sürede o çevrenin çok önemli bir dini merkez haline gelmiştir.

                Osmanlı dönemine ait vakıf kayıtlarında, buradaki tekkeye ait herhangi bir kayda rastlanmazken, köy camisine ait vakıf 188 – 1825 numara ile yer almıştır. Zamanla ihtiyacı karşılayamaz duruma gelen köy camisi, 1993’te misafirhaneye dönüştürülerek, yerine betonarme bir cami yapılmıştır.

                Köye adını veren tekkeden günümüze hiçbir iz kalmasa da, geçmiş günlere tanıklık eden ve içinde üç sanduka bulunan bir türbe, önemli bir ziyaretgâh olarak varlığını sürdürmektedir. Tekke şeyhi ile yakınlarının yattığı ve yakın geçmişe kadar kapısında adak kurbanlarının kesildiği, kazan kazan aşurelerin dağıtıldığı türbe, günümüzde de ziyarete açıktır.

                Köy, Kurutuluş Savaşı sırasında Çerkez Ethem ile çıkan sıcak çatışmalara sahne olmuştur. Derviş Bey, Kütahya’ya saldıran Çerkez Ethem kuvvetlerini Kütahya’dan püskürttükten sonra takibe almış ve 22 Ocak 1920 de, Ece-Gürlek-Yelki ve Pınarbaşı köylerinin yer aldığı tepelerde sıkıştırmıştı. Çıkan çatışmalarda ağır kayıplar veren Çerkez Ethem kuvvetleri teslim olurken, Çerkez Ethem, Demirci Dağları’nı aşarak Yunanlılara sığınmıştı.

Cumhuriyetin ilk yıllarında adı Pınarbaşı olarak değiştirilen köyde yapılan bir hafriyat sırasında bulunan değirmen taşları, burada bir zamanlar var olan bir değirmeni işaret etmektedir.

                Pınarbaşı Köyü son yıllarda verdiği göçlerle önemli nüfus kaybına uğramıştır. 1935’te 255 olan köy nüfusu, 1950 de312’ ye yükselse de, 2000 de bu rakam 217 ye, 2007 de 172 ye 2017 de de 149 a düşmüştür.

                İşsizlik, toprak darlığı ve kentte yaşama isteği gibi nedenlerin oluşturduğu göç, köyün hane büyüklüğünü de 1,5 e gerileterek, Gediz ortalamasının (3,86) çok altında kalmasına yol açmıştır. Pınarbaşı’ndan göçenlerin  önemli bir bölümü İzmir ve Manisa’ya yerleşirken, bir bölümü de yurtdışında yaşamaktadır.

                Köyün geleneğe dayalı düğünleri, Pazartesi günü başlar Cuma gününe kadar sürerdi. Tüm köy halkının katıldığı bu düğün günlerinde, keşkekler kaynatılır, kazanlar dolusu yemek pişirilir, hep birlikte yenip eğlenilirdi. Düğün yapan ailelere köy halkıda yardımcı olur, ağır düğün masraflarına katkıda bulunabilmek için “ Düğün Odunu” ve “Düğün Tahılı” alayları kurulurdu. Dağdan kestikleri odunları ve toplanan buğdayları eşeklere yükleyen gençler, ellerinde bayraklarla, türküler söyleyerek geldikleri düğün evinde coşkuyla karşılanırdı.

                Salatası ve taze fasulyesi ile tanınan köy, Pınarbaşı Kaynağı’nın çevresinde oluşturulan piknik alanı ile de adını duyurmaya aday görünmektedir.