GÜMELE KÖYÜ

            Gümele ilçenin 8 kilometre güneydoğusunda, Murat Dağı’nın batı eteklerinde kurulmuş olan Gediz’e bağlı yerleşimin adıdır. Güney - Kuzey yönünde akan Çokrağan (Comburt) ile kuzeyden akan Muratdağı çaylarının birbirine karıştığı bu bölgenin doğusu, kızılçam ormanları ile kuşatılmıştır. Kızılçamlar Gümele ile Dibekkayası, Avlankapısı ve Halıburnu sırtları arasında yoğunluk kazanır.

            Osmanlı dönemi öncesine ait herhangi bir yapı kalıntısının olmadığı Gümele’ nin XIV. yy’da Türkmenler tarafından kurulduğu sanılmaktadır. Yerleşimin 1617’ de kurulduğuna dair bazı bilgiler olsa da Osmanlı kayıtları Gümele’ nin bu tarihten 87 yıl önce de var olduğunu göstermektedir.

            Yörede anlatılanlara göre, köyün ilk kurucuları Benderlioğlu Ömer ile adları bilinmeyen diğer iki ailedir. Doğu Anadolu’dan göçüp bu günkü Fatih Mahallesinin olduğu bölgeye yerleşen bu aileleri, Emir Ahmetoğulları ile Yozgat tarafından göç eden Hacı Eyüp Ağa aileleri izlemiştir.

            Derme çatma barakalardan oluşan bu küçük yerleşim, kulübeyi andıran yapılardan dolayı Gümele adıyla anılmaya başlanmıştır. Köyün hemen yanı başında yükselen Dedeçamı Tepesi, adını muhtemelen burada yatan, ancak adı bilinmeyen bir inanç önderinden almıştır. Bu “dede” belki de buradaki tekkenin şeyhiydi. Tepede yetişen çamların yüzyıllardır titizlikle korunmuş olması da, buranın geçmişte bir ziyaretgâh olduğuna işaret etmektedir. Zira böyle yerlerdeki ağaçların kesilmesi, hele yakılması eski bir Türk inancında uğursuzluk sayılmıştır.

            Çokrağan çayı üzerine inşa edilen ve köyün adıyla anılan göletin doğusunda kalan Gümele geçimini tarım ve hayvancılıktan sağlar. 17 m. Yüksekliğindeki göletin su toplama kapasitesi 35 milyon metreküptür. Bu da 8.700 hektar alanın sulanması anlamına gelir. Böylece Muratdağı ve Çokrağan vadileri boyunca uzanan Gümele, Erdoğmuş ve Fırdan köylerine ait topraklara da sulu tarıma geçilebilecektir.

            Osmanlı döneminde köy hayırsevelerinden Kalender Çavuş, Gümele’ye kendi adıyla bir cami yaptırdı. Yapılış tarihi bilinmeyen camiye ait 1911 tarihli bir vakfiye şöyledir:

            “Gediz Kazası’nın Gümele Karyesi’nde kain Kalender Çavuş Cami-i Şerifi için Karye-i meskure sakinlerinden Eyüp oğlu Mehmet Ağa bin Eyüp’ün nukutu vakfı(1911)

            Gümele’nin 1935’te 747 olan nüfusu, 1950 de 816, 1997’de 2528 olmuş ve yerleşim 1999 da belde statüsüne alınmıştır. Ancak köyün nüfusu yaşanan göçlerle 2000 de 1616 ya, 2007 de 1233 e, 2017 de ise 990 na gerilemiştir.

            6360 sayılı On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile nüfusu 2 binin altında bulunan belediyeler kapsamına giren Gümele belde belediyesi iken 2014 yılı Mart ayında yapılan seçimler ile tekrar köye dönüştü.