UĞURLUCA KÖYÜ

            Uğurluca, Murat Dağı’nın kuzeybatı kesiminde, sık orman ötüşüyle kaplanmış dik bir yamaçta kurulan ve Gediz’e 25 kilometre uzaklıkta, 65 haneli orman içi köyüdür. Batıdan akan Muratdağı Çayı Vadisi’ne kadar uzanan bu dik yamaçlar, güneyden Çaylak ve Hamamsuyu, Kuzeybatıdan ise Esme dereleriyle parçalanmıştır.

            Köy geçimini ağırlıklı olarak orman işçiliği ile hayvancılıktan sağlamaktadır. Sert bir yayla ikliminin hüküm sürdüğü bu bölgede tarımsal üretim, daha çok Muratdağı Çayı Vadisi boyunca uzanan topraklarda yapılır.

            Köyün geçmişine dair ayrıntılı bilgi yoktur. Ancak köy yakınlarındaki Hamamönü mevkiinden çıkarılan ve şimdiki köyün girişinde görülen sütun parçaları ile bezemeli taşlar, buranın Antik Çağ’da yerleşim alanı olduğunu açıkça ortaya koymaktadır.

            Kuşkusuz bunda yörenin savunmaya elverişli olmasının yanında soğuk ve sıcak su kaynaklarına olan yakınlığının da büyük payı olmuştur. Hamamönü ören yeri Antik Çağ’da belki de yakındaki termal su kaynaklarından yararlanmak amacı ile inşa edilmiş bir sayfiye yeriydi.

            Köyün doğal çekiciliklerinden biri de, kuzeydoğudaki “Uyuz Hamamı” diye anılan ılık su kaynağıdır. Geçmiş yüzyıllarda uyuzu iyileştirdiğine inanılan bu ılık su kaynağı, eski önemini yitirmiş olsa da yörenin doğal ve kültürel zenginlikleri arasındaki yerini korumaktadır.

            Şimdiki köyün Kadoi’nin (Gediz) fethedildiği XIV. Ya da XV. Yüzyıllarda bu bölgeye yerleşen Türkmenler tarafından kurulduğuna inanılmaktadır. 1530 tarihli Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defteri’nde “Oyruca” adıyla geçerken, daha sonraki yüzyıllara ait Osmanlı kayıtlarında “Ogrulca” biçiminde yer almıştır. Köy yakın zamanlara kadar halk arasında, “Ogrulca” adıyla anılıyordu.  XVI. Yüzyılda, köyde Eymürgazi adlı bir de çiftlik vardı. Osmanlı arşiv belgelerinde Uğurluca ile Göynük’ün ortaklaşa inşa ettikleri bir camiden söz edilmektedir. Göynükte olduğu sanılan camiye ait vakıf şöyledir: “Gediz Ogrulca maa (birlikte-beraber) Göynük Köyü Camii Şahsiyet Kaydı.

            Uğurluca’nın nüfusu 1935 yılında 108 i erkek 106 sı kadın olmak üzere toplam 2014 tü. Bu sayı 1950 de 231 e, 1997 de 275 e 2000 de 297 ye yükselmiş ancak 2007 de 260 a, 2009 da 255 e, 2017 ise 142 ye gerilemiştir. Görüldüğü gibi, köyün nüfusunda son yıllarda büyük bir düşüş olmuştur. Bu da Uğurluca’nın son on yılda yaşanan göçlerle hızla boşalmakta olduğunu göstermektedir.

TEPEPINAR (Arapşah)

            Tepepınar ilçeye 4 kilometre uzakta bulunan Şaphane Dağı’nın kuzeydoğusunda yer alan, Gediz’e bağlı köydür. Köyün adı 1530 tarihli Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defterinde “Arapşah” olarak geçmektedir. Yaklaşık 500 yıllık uzun bir geçmişe sahip olan köye adını veren Arapşah’ın kimliğine dair herhangi bir bilgi yoktur. Farsça da hükümdar anlamına gelen “şah” sözcüğü aynı zamanda dini önderler içinde kullanılıyordu.

            Köyde “Dedeçamı” adı ile anılan tepedeki mezarın, “Arapşah” adlı bir dini öndere ait olup olmadığı bilinmese bile, Türkmen büyüklerinin buna benzer tepelere gömüldüğü, mezar veya türbelerinin yüzyıllardır ziyaret edildiği bilinmektedir.

            Osmanlı döneminde yapılan köy camisine ait vakıf devlet kayıtlarına: “Gediz-Arapşah Karyesi Camii Vakfı” biçiminde geçmiştir. Zamanla ihtiyacı karşılayamaz duruma gelen bu cami yıkılmış ve yerine 1965’te yeni cami yapılmıştır.

            Uzun süre “Arapşah” adıyla anılan köy, 1950’ den sonra “Tepepınar” adını almıştır. Bunda köyün sosyal yaşamında önemli yeri olan Kocapınar Çeşmesi’nin önemli payı vardır.

            Geçimini tarım ve hayvancılıktan sağlayan köyde 1935 te 174 kişi yaşarken, bu sayı 1950 de 190 na çıkmı, ancak toprak darlığı ve geçim sıkıntısının yol açtığı göçlerle köy adeta boşalma noktasına gelmiştir. Nitekim 1997 de 132 olan köy nüfusu, 2000 de 109 a 2007 de 87 ye ve nihayetinde 2017 de 53 e düşmüştür.

SUMAKLI KÖYÜ

            Sumaklı Köyü Gediz’e 18 kilometre uzaklıkta, Murat Dağı’nın batı yamaçlarında yer alan orman içi köyüdür. Geçimini hayvancılık ve orman işçiliğinden sağlayan köy adını çevrede bol yetişen sumak bitkisinden almıştır. Köyün geçmişi ile ilgili fazla bilgi yoktur. Sumaklı’da anlatılanlara göre köyü, Şaphane Dağı’nın güneydoğu zirvelerinde yer alan Ayvacık Köyü’nden bu yöreye yerleşen Yörük obaları kurmuştur.

            1530 tarihli Osmanlı kayıtlarında Gediz’e bağlı bir köy olarak geçen Sumaklı, 1886 yılına ait salnamede ise çiftlik olarak görülmektedir. Buna göre 30 hektar mera ve 200 hektar araziye sahip olan Sumaklı Çiftliği’nde küçükbaş hayvan yetiştiriciliği ve çiftçilik yapılıyordu.

            Uzun süre Saz-Sumalı adıyla Sazköy’e bağlı bir mahalle olarak kalan yerleşim daha sonra yeniden köy statüsüne geçmiştir.

            Yakın geçmişte köy civarında bulunan demir cevheri yatakları, ekonomik bulunmadığından işletilmemiştir. Sosyo-ekonomik nedenlere bağlı olan göç hareketleri Sumaklı’da da kendini göstermiş, 1997 de 140 olan köyün nüfusu on yıl sonra 2007 de 99 a 2017 ise 46 ya gerilemiştir.

SOĞUKSU KÖYÜ

            Soğuksu Köyü ilçenin 25 kilometre kuzeydoğusunda, Gediz-Hisarcık karayolu üzerinde, Gediz’e bağlı 75 haneli köydür. Eski adı Taşlar olan yerleşim, 1968 yılına kadar, Şaphane Dağı’nın kuzeydoğu yükseltilerinden Yanıkçamlık Tepe ile Kayanınyüzü Tepe’nin yamacındaydı. Ancak bölgede yaşanan toprak kaymaları yerleşim için tehdit oluşturmaya başlayınca, köy 3 kilometre doğudaki şimdiki yerine taşındı.

            Köyün geçmişi hakkında ayrıntılı bilgi yoktur. Yerel kaynaklar, geçmiş yüzyıllarda köyde kaşıkçılık ve tahta dilimi gibi geleneksel el sanatlarının yaygın olduğunu ancak daha sonra terk edildiğini söylemektedirler.

            Geçimini tarım ve hayvancılıktan sağlayan köyde, ağırlıklı olarak tarla ürünleri yetiştirilmektedir. Hemen batıdan Emet Çayı’nın kollarından Bakıroluk Çayı geçmesine karşın sulu tarımın yaygınlaşmadığı köyde, hayvancılık da yeterli düzeyde değildir.

            Köy mezarlığının bitişiğinde yer alan küçüklü büyüklü in ve ilginç kaya oluşumları dikkat çekici güzelliktedir.

            1950 de 205 olan köyün nüfusu 1997 de 126, 2000 de 181, 2007 de 161, 2017 de ise 135 olarak tespit edilmiştir. Köy işsizlik, toprak darlığı ve kentlerde yaşama arzusu gibi nedenlerle göç vermeye devam etmektedir.